ล้อมคอก รอบที่เท่าไร? สถ. มหาดไทย ออกกฎ 13 ข้อ คุมเข้มทัวร์ดูงานคนท้องถิ่น เน้นเฉพาะรถโดยสารทัศนาจร หลังเกิดอุบัติเหตุถี่ยิบ สั่งวางแผนเดินทางก่อน/หลัง ละเอียดยิบ จัดทําแผนเผชิญเหตุ ซักซ้อมบุคลากร เลือกสถานที่ดูงานโดยคํานึงถึงระยะเวลา เข้มผู้รับเหมารถบัส "ห้ามจ้างรถใช้แก๊ส" ต้องมีอุปกรณ์เพื่อความปลอดภัยครบถ้วนตามกฎหมาย ใช้รถไม่ต่ำกว่า 40 ที่นั่ง จํานวน 3 คันขึ้นไป เน้นความสําคัญกับการทําสัญญา เป็นอันดับต้น ๆ ทั้งสัญญาจัดจ้างเช้ารถบัส พ่วงประกัน ทั้งภาคบังคับ ภาคสมัครใจ และประกันภัย
วันนี้ (5 มี.ค.2568) มีรายงานจากกระทรวงมหาดไทย เปิดเผยว่า สุดสัปดาห์ที่ผ่านมา กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น (สถ.) เวียนหนังสือด่วนที่สุดถึง ผู้ว่าราชการจังหวัด ทุกจังหวัด แจ้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น(อปท) ทั่วประเทศ
ให้ถือปฏิบัติ ต่อแนวทางการทัศนศึกษาดูงานโดยรถโดยสารทัศนาจร หลังเกิดเหตุการณ์อุบัติเหตุกับรถบัสศึกษาดูงาน เฉพาะกับ อปท.หลายครั้ง
โดยในจำนวน 13 ข้อ ประกอบด้วย 1.ขอความร่วมมือ อปท.กําหนดขั้นตอนการจัดทัศนศึกษาดูงาน โดยวางแผนการเดินทาง ทั้งก่อนวันเดินทางจนถึงวันสิ้นสุดการเดินทางอย่างละเอียด
พร้อมจัดทําแผนเผชิญเหตุ กรณีมีเหตุฉุกเฉินและจําเป็น และให้ผู้ประกอบการขนส่ง รับผิดชอบดําเนินการซักซ้อมแผนเผชิญเหตุให้แก่บุคลากรที่จะไปศึกษาดูงาน ก่อนออกเดินทาง
2. ให้พิจารณาถึงความพร้อมและเลือกสถานที่ศึกษาดูงาน/แหล่งเรียนรู้ โดยคํานึงถึงระยะเวลา การเดินทาง สาระความรู้และการเรียนรู้ที่จะได้รับ
3. ตรวจสอบสภาพรถยนต์โดยสารให้มีความปลอดภัยครบถ้วนตามที่กฎหมายกําหนด และให้ ผู้ประกอบการตรวจสอบและรับรองความปลอดภัย โดยจะต้องดําเนินการให้มี ดังนี้
3.1 เอกสารใบรับรองการตรวจสอบสภาพรถจากกรมการขนส่งทางบก ไม่เกิน 30 วัน
3.2 ห้ามใช้รถยนต์ที่ติดตั้งระบบจ่ายพลังงานเชื้อเพลิงด้วยแก๊ส
3.3 รถยนต์โดยสารต้องมีอุปกรณ์เพื่อความปลอดภัย เช่น มีเข็มขัดนิรภัยทุกที่นั่ง ประตูฉุกเฉิน ถังดับเพลิง ค้อนทุบกระจก ครบถ้วน สภาพสมบูรณ์พร้อมใช้งาน
4. จัดทําสัญญาเช่ารถกับผู้ที่ได้รับอนุญาตประกอบการขนส่งจากกรมการขนส่งทางบกและใช้รถ ที่จดทะเบียนเป็นรถโดยสารสาธารณะ ซึ่งต้องมีการทําประกันภัยตามกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองผู้ประสบภัย จากรถตามที่กฎหมายกําหนด
ทั้งนี้ แบบสัญญาเช่ารถยนต์ต้องกําหนดเงื่อนไขเกี่ยวกับสภาพรถ และพนักงานขับรถ พร้อมระบุความรับผิดเกี่ยวกับความเสียหายที่อาจเกิดให้ชัดเจนส่วนบุคคล
5. กําหนดให้มีการจัดทําประกันภัยในการเดินทาง ทั้งภาคบังคับ และภาคสมัครใจ และประกันภัย
6. ตรวจสอบบันทึกการเดินรถ โดยพนักงานขับรถจะต้องมีเวลาพักไม่น้อยกว่า 24 ชั่วโมง และรถยนต์โดยสารจะต้องหยุดพักรถไม่น้อยกว่า 24 ชั่วโมง ก่อนออกเดินทาง พร้อมประวัติพนักงานขับรถ/ พนักงานประจํารถ
7. ในการศึกษาดูงาน โดยใช้รถยนต์ไม่ต่ำกว่า 40 ที่นั่ง จํานวน 3 คันขึ้นไป ควรจัดให้มีรถนําขบวน โดยมีป้ายข้อความที่ระบุโครงการ กิจกรรม ให้เห็นเด่นชัดติดที่ด้านข้างรถและมีหมายเลขกํากับติดที่ด้านหน้า และด้านหลังรถในตําแหน่งที่ชัดเจน
8. ตรวจสอบเส้นทางก่อนการเดินทางโดยให้คํานึงถึงความปลอดภัยเป็นสําคัญ
9. กําหนดให้มีผู้ควบคุมประจํารถโดยสารทัศนาจรทุกคัน รับผิดชอบตรวจสอบการคาดเข็มขัด และไม่ให้มีการดื่มสุราของผู้โดยสารตลอดระยะเวลาเดินทาง
รวมถึงควบคุมความเร็วของพฤติกรรมพนักงานขับรถ หรือมีพฤติกรรมที่แสดงให้เห็นถึงความเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดอุบัติเหตุ หากพบเห็นพฤติกรรมดังกล่าวให้สั่งพักรถ หรือหยุดการเดินรถทันที
10. กรณีที่เป็นการเดินทางในเส้นทางที่เป็นภูเขาลาดชันและคดเคี้ยว ให้ใช้รถยนต์โดยสารชั้นเดียว ในการเดินทางและควรหลีกเลี่ยงการเดินทางในเวลากลางคืน
หากเส้นทางที่ขับไกลเกินกว่า 4 ชั่วโมง ผู้ประกอบการต้องจัดให้มีพนักงานขับรถ จํานวน 2 คน เพื่อสับเปลี่ยนขับ และจัดทําแผนการเดินทางให้มี ระยะเวลาหยุดพักไม่น้อยกว่าครึ่งชั่วโมงหลังขับรถติดต่อกันเป็นระยะเวลา 4 ชั่วโมง
11. ผู้ควบคุมต้องกํากับดูแล ไม่ให้มีการบรรทุกผู้โดยสารเกินจํานวนที่นั่งของรถยนต์โดยสาร
12. ให้ความสําคัญกับการทําสัญญา โดยให้เน้นเรื่องความปลอดภัยกับผู้รับจ้างโดยระบุ ประเด็นที่เกี่ยวข้องที่กล่าวมาแล้วทั้งหมดไว้อย่างชัดเจน
13. ให้ถือเป็นหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการกํากับ ติดตาม ตรวจสอบให้เป็น ไปตามมาตรการและแนวทางดังกล่าวข้างต้น อย่างละเอียดรอบคอบ
สำหรับแนวทางการทัศนศึกษาดังกล่าว เกิดขึ้นภายหลังมีเหตุการณ์อุบัติเหตุรถบัสศึกษาดูงานของเทศบาลตําบลพรเจริญ จ.บึงกาฬ บนถนนสาย 304 บริเวณเขาศาลปู่โทน ต.บุพราหมณ์ อ.นาดี จ.ปราจีนบุรี เมื่อ 26 ก.พ.ที่ผ่านมา เป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิต 18 ราย บาดเจ็บ 31 ราย
หรือในปี 2558 ที่คณะศึกษาดูงานจากองค์การบริหารส่วนตําบลตากูก อ.เขวาสินรินทร์ จ.สุรินทร์ เดินทางไปศึกษาดูงาน ที่ อ.สามเงา จ.ตาก ได้ประสบอุบัติเหตุเสียหลักตกถนนที่อ.วังทอง จังหวัดพิษณุโลก เมื่อ 3 มี.ค. 2558 มีผู้เสียชีวิต 4 ราย บาดเจ็บ 42 ราย
หรือ คณะศึกษาดูงานจากเทศบาลตําบลเชียงเครือ อ.เมือง จ.สกลนคร เดินทางไปศึกษาดูงานที่ อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี ประสบอุบัติเหตุเสียหลักตกถนน ที่อ.บ้านไผ่ จ.ขอนแก่น เป็นเหตุให้ มีผู้บาดเจ็บ 19 ราย บาดเจ็บสาหัส 5 ราย และบาดเจ็บปานกลาง 14 ราย เมื่อ 28 ม.ค.2558 เป็นต้น
มีรายงานด้วยว่า หาก อปท. หรือ หน่วยงานต่าง ๆ ในมหาดไทย จะจัดโครงการศึกษาดูงานโดยจ้างเหมายานพาหนะ จะต้องดำเนินการตามหนังสือที่ มท 0810.5/ว1125 วันที่ 4 มิถุนายน 2558
กำหนดให้มีการทำสัญญาจัดจ้างรถที่ครอบคลุม ครบถ้วน พร้อมกำหนดให้มีการทำประกันภัยในการเดินทาง ทั้งภาคบังคับ ภาคสมัครใจ และประกันส่วนบุคคล
ยังพบว่า เมื่อปี 2558 สถ. สมัยนั้น ออกข้อกำหนด 4 ข้อ ทั้งการกําหนดขั้นตอนการจัดทัศนศึกษาดูงาน ทั้งก่อนวันเดินทาง จนสิ้นสุดวันเดินทางอย่างละเอียด พร้อมแผนสํารองเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉิน
กําหนดให้มีการทํา Checklist สําหรับการคัดเลือกรถโดยสารทัศนาจร การคัดเลือก พนักงานขับรถ รวมถึงการตรวจสอบผู้ประกอบการที่มีมาตรฐานความปลอดภัย
กําหนดให้มีการทําสัญญาจัดจ้างรถที่ครอบคลุม ครบถ้วน พร้อมกําหนดให้มีการทําประกันภัย ในการเดินทาง ทั้งภาคบังคับ ภาคสมัครใจ และประกันภัยส่วนบุคคล
กําหนดให้มีผู้ควบคุมประจํารถโดยสารทัศนาจรทุกคัน รับผิดชอบตรวจสอบการคาดเข็มขัด นิรภัย และไม่ให้มีการดื่มสุราของผู้โดยสารตลอดระยะเวลาเดินทาง
รวมถึงควบคุมความเร็วของรถและสังเกต พฤติกรรมพนักงานขับรถ พร้อมกําหนดบทลงโทษผู้ควบคุมหากฝ่าฝืนหรือละเลยการปฏิบัติหน้าที่
สุดท้าย กําหนดให้ใช้บริการเฉพาะรถโดยสารชั้นเดียวในเส้นทางที่มีความเสี่ยงตามที่กรมทางหลวง กําหนดและควรหลีกเลี่ยงการเดินทางในเวลากลางคืน ถ้ามีระยะทางขับรถเกินกว่า 400 กิโลเมตร หรือขับรถต่อเนื่อง เกิน 4 ชั่วโมง ต้องมีพนักงานขับรถ 2 คน.